Καθετη-Τσαπαρι
Αφιέρωμα: Σαργός & Τρόποι Ψαρέματος από Σκάφος
Ένα από τα αγαπημένα ψάρια τόσο του ερασιτέχνη όσο και του επαγγελματία ψαρά είναι ο σαργός. Οι ιδιαιτερότητές του, η μαχητικότητα του όταν πιαστεί στο αγκίστρι μας, το διασκεδαστικό και συναρπαστικό του ψάρεμα σε συνδυασμό με το πεντανόστιμο κρέας του δίκαια τον έχουν κάνει περιζήτητο.
Τόποι
Ψάρι παράκτιο που συναντάται σε πολύ ρηχά νερά. Κυκλοφορεί μέχρι έξω, εκεί που σκάει το κύμα. Προτιμάει βυθούς με πέτρες, πλακούρες, σχισμές και κατρακοίλια. Θέλει να μπορεί να κρύβεται όταν χρειαστεί σε βαθιές στοές, εκεί όπου δεν μπορούν να τον βρουν εύκολα οι διώκτες του. Αν υπάρχει φασαρία στη ρηχή ζώνη τότε θα πάει και λίγο βαθύτερα, πάντα σε τόπο που παρέχει κάλυψη, για να ξαναγυαλώσει όταν ο κίνδυνος και η φασαρία περάσει.
Συνήθως στα βαθιά είναι τους καλοκαιρινούς μήνες που στην ακτή κυκλοφορούν τόσο λουόμενοι και σκάφη όσο και πολλοί ψαροτουφεκάδες. Με το που πάει να χειμωνιάσει και τα πράγματα ηρεμούν ξανάρχεται πίσω στα παλιά γνωστά του λημέρια.
Άλλοι τόποι είναι οι μεσοπέλαγες ξέρες καθώς και ανασηκώματα με πέτρες σε βάθη έως πενήντα μέτρα.
Συνήθειες
Είναι ψάρι σχεδόν τοπικό, όπου έχει τα δικά του λημέρια και σημεία όπου κυκλοφορεί. Μπορεί κάποιες φορές να απουσιάζει από εκεί όμως γρήγορα επανέρχεται.
Βρίσκεται σε κοπάδια με άλλα ψάρια παρομοίου συνήθως μεγέθους. Όταν τα νερά είναι καθαρά και ήρεμα όσο έχει φως θα βρίσκεται κρυμμένος ή θα κυκλοφορεί σε βαθιά νερά. Με το που σκοτεινιάσει θα έρθει γιαλό να αναζητήσει την τροφή του που αποτελείται από καβουράκια, γαριδούλες, κοχυλάκια, αχινούς. Τα σπάει όλα με τα δυνατά του δόντια και στη συνέχεια τα καταπίνει. Δεν είναι λίγες οι φορές που θα βρούμε στο στομάχι του υπολείμματα από κοχύλια, αχινούς ακόμη και πεταλίδες που ξεκολλά από τα βράχια.
Όταν τα νερά είναι θολά και επικρατεί ανακατωσούρα τότε θα βρίσκεται συνεχώς εκεί που σκάει το κύμα και δημιουργείται αφρουδιά. Προσπαθεί να αρπάξει ότι ξεκολλήσει το κύμα ή παρασυρθεί στο νερό.
Σε μέρη αψάρευτα ( εάν υπάρχουν αυτά) εύκολα θα αρπάξει το οποιοδήποτε δόλωμα του ρίξει ο ψαράς. Σε μέρη όμως πολυψαρεμένα πολύ δύσκολα θα πάει να αρπάξει το κάθε τι. Θα πρέπει ο ψαράς για να τον δελεάσει να του έχει έναν εκπληκτικό μεζέ που θα είναι άριστα δολωμένος σε πολύ διακριτικό εξοπλισμό.
Τρόποι ψαρέματος
Ο σαργός είναι ένα ψάρι που θέλει φυσικό δόλωμα για να πιαστεί. Άρα μιλάμε για αγκίστρι με δόλωμα και συνεπώς οι τρόποι ψαρέματος περιορίζονται στο παραγάδι και στην καθετή με όλες της τις παραλλαγές. Βέβαια αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορούμε να πιάσουμε σαργούς και με τεχνητά δολώματα. Έχει παρατηρηθεί αρκετές φορές σαργοί να αρπάζουν το μικρό τεχνητό στη συρτή όταν έχει θολουρίτσα ή βρίσκονται σε περίοδο αναπαραγωγής που ορμούν να διώξουν τον υποτιθέμενο εισβολέα. Αυτές οι περιπτώσεις όμως είναι ελάχιστες και δεν αξίζει τον κόπο να αναφερθούμε.
Παραγάδι
Ο πιο σημαντικός λόγος ύπαρξης του ψιλού ρηχού παραγαδιού είναι η ύπαρξη του σαργού. Αν αυτό το ψάρι σταματήσει να κυκλοφορεί ρηχά, αφού ο πληθυσμός του ολοένα λιγοστεύει, δεν θα υπάρχει λόγος να ρίχνουμε το παραγάδι μας στα ρηχά.
Όταν λέμε ψάρεμα ρηχά εννοούμε καλάρισμα παραγαδιού σε βάθη ακόμη κι ένα μέτρο.
Θυμάμαι τις πρώτες φορές που πήγα για ψιλό παραγάδι με παλιούς καλούς σαργοψαράδες της εποχής. Τα σκάφη τους ήταν το πολύ τεσσεράμισι μέτρα. Το καλάρισμα το έκανες εσύ από την πρύμη του σκάφους ενώ ο ψαράς με τα κουπιά στα χέρια οδηγούσε το σκάφος σύριζα στην ακτογραμμή. Όπου υπήρχε μικρό κολπάκι έμπαινε στο εσωτερικό του και το κουπί αρκετές φορές έβρισκε στο βυθό.
Το λεβάρισμα γινόταν από τον ψαρά που καθόταν στην πλώρη του σκάφους κι εσύ ήσουν τώρα στα κουπιά και ακολουθούσες την πορεία του παραγαδιού. Πήγαινες πάντα εκεί που πήγαινε και το παραγάδι. Αν λίγο λοξοδρομούσες άκουγες τις φωνές του ψαρά που σε επανέφεραν στη σωστή πορεία. Ευχόσουν να μην γινόταν μπέρδεμα από λάθος χειρισμό δικό σου. Γιατί μπερδέματα υπήρχαν πολλά και πάντα ήταν μέσα στο πρόγραμμα. Μόνο που ήταν μπερδέματα από ψάρια και όχι από λάθος χειρισμούς.
Η κουλούρα πάντα θα έμπαινε σε εφαρμογή αρκετές φορές σε κάθε παραγάδι ενώ η γράπα θα αναλάμβανε το πιάσιμο του παραγαδιού όταν υπήρχε σκάλωμα και κόψιμο και από τις δυο άκρες. Στα σηκώματα της ημέρας βοηθούσε και μια μεγάλη στρογγυλή μάσκα που λειτουργούσε σαν ένα είδος γυαλιού για να φανεί προς τα που είχε χωθεί το παραγάδι κάτω από το βράχο για να τραβήξουμε ανάλογα.
Δεν ήταν λίγες και οι φορές που το παραγάδι μας είχε καβαλήσει κάποιο μικρό καβάκι. Τότε ήθελε ειδική διαδικασία εκτός κι αν έβγαινα στον βράχο και ξεπέρναγα το παραγάδι από πάνω του.
Παλιές καλές εποχές όπου οι σαργοί σου έπαιρναν το παραγάδι από το χέρι όταν το έριχνες κι ερχόντουσαν πάνω γραμμή με μεγέθη που ξεπερνούσαν το κιλό. Όταν κοιτούσες με τη μάσκα να δεις το σκαλωμένο παραγάδι τους έβλεπες μπουλούκια να κυκλοφορούν ανέμελα τριγύρω. Που τέτοια πράγματα τη σημερινή εποχή; Βλέπετε όλα έχουν αλλάξει σημαντικά και η εύρεση ενός καλού τόπου με μεγάλους σαργούς είναι πολυπόθητο όνειρο κάθε ψιλού παραγαδιάρη. Ο ένας ή οι δυο μεγάλοι σαργοί που θα πιαστούν στο παραγάδι θεωρούνται από μόνοι τους σπουδαία ψαριά. Όμως δεν είναι ανάγκη να μένουμε κολλημένοι στο παρελθόν αλλά πρέπει να δούμε το τώρα και πως αυτό θα το αξιοποιήσουμε με το καλύτερο τρόπο.
Τόποι: Ξεχνάμε το τόσο ρηχό καλάρισμα του παραγαδιού και πάμε σε ρηχό αλλά με προϋποθέσεις. Αναζητούμε σημεία βραχώδη αλλά να τραβάνε αρκετά μέσα από την ακτογραμμή όπως και κάβους με κατρακοίλια και μεγάλα μονόπετρα. Το ρίξιμο πάνω στον άγριο τόπο το αντικαταστούμε με ρίξιμο στις αποχές ή με ρίξιμο φελλών -μολυβιών.
Σε περιόδους με κίνηση στην περιοχή που ψαρεύουμε, που είναι συνήθως οι καλοκαιρινοί μήνες, τα ρηχά σημεία αδειάζουν και τα ψάρια μετακομίζουν λίγο βαθύτερα. Βλέπετε κι αυτά έχουν μάθει να προσαρμόζονται στις υπάρχουσες κάθε φορά καταστάσεις που ο ψαράς αν θέλει να εξακολουθήσει να έχει επιτυχίες πρέπει κι αυτός να προσαρμόζεται σε αυτές. Έτσι προσπαθούμε να βρούμε κομμάτια με άγριο σχετικά βυθό, αρκετά πιο μέσα από την ακτογραμμή και τις αποχές που μπορεί να φθάσουν ακόμη και τα πενήντα μέτρα. Εκεί σπάμε το παραγάδι μας σε τμήματα ανάλογα με τον τόπο κάθε φορά ώστε όλα μας τα αγκίστρια να πέφτουν σε τόπο και όχι στα νέτα.
Κατασκευή: Τα παραγάδια μας είναι κατασκευασμένα με μάνα ογδοντάρα ή ακόμη και ενενηντάρα για να αντέχει στις κακουχίες του άγριου πολλές φορές τόπου και τα παράμαλλα με σαρανταπεντάρα. Το μήκος του παράμαλλου όσο περίπου αυτό βγαίνει από το κόψιμο της κουλούρας και τα αγκίστρια συνήθως δεκατεσσάρια. Απόσταση μεταξύ δυο διαδοχικών παράμαλλων οι δυόμιση οργιές.
Αυτά είναι κάποια ενδεικτικά στοιχεία για το αρμάτωμα που όμως δεν τηρούνται από όλους τους ψαράδες γιατί ο καθένας έχει βρει τις δικές του σωστές αναλογίες που είναι κατάλληλες για τους δικούς του τόπους που ψαρεύει. Όμως αν ένας θέλει να κατασκευάσει παραγάδι για σαργούς που θα το ρίχνει σε άγριους τόπους και θα απευθύνεται σε μεγάλους σαργούς και όχι σαργουδάκια μικρά τότε πρέπει κάπου εκεί να κινηθεί.
Δόλωμα: Για δόλωμα χρησιμοποιούμε κάτι εκλεκτό για τις ορέξεις του σαργού. Αυτό συνήθως είναι η πεταλίδα, ο ψολιάγκος ή αγγούρι της θάλασσας, η μάνα, το φαραώ, το σαμάρι.
Για τους χειμερινούς και πρώτους ανοιξιάτικους μήνες καλά ψαρεύει το καλαμάρι και το θράψαλο ενώ ακολουθεί σε απόσταση αναπνοής η φρέσκια σουπιά και η γαρίδα.
Καλάρισμα: Το καλάρισμα του παραγαδιού γίνεται με απόλυτο σκοτάδι αφού το βάθος συνήθως είναι μικρό. Ξέρουμε από πριν ανάλογα με τη φάση του φεγγαριού πότε είναι αυτό, δηλαδή αν είναι νωρίς το απόγευμα ή κοντά στο ξημέρωμα και ανάλογα πράττουμε. Στο απογευματινό σκοτάδι καλάρουμε την ώρα που σουρουπώνει και σηκώνουμε μετά από πάροδο μιας ή δυο ωρών. Στο πρωινό σκοτάδι καλάρουμε ή την ώρα που κρύβεται το φεγγάρι ή μια –δυο ώρες προτού να ξημερώσει και σηκώνουμε με το ξημέρωμα.
Σε περίπτωση τώρα πανσελήνου ή θα αναζητήσουμε άλλα ψάρια ή θα πάμε σε καλάρισμα βαθινό, σε βάθος μεγαλύτερο από τριάντα μέτρα.
Για τους φίλους που θέλουν λίγους σαργούς και μεγάλους υπάρχει και το μέντζο παραγάδι με αγκίστρια δωδεκάρια ή δεκατριάρια που το δολώνουμε με μεγαλύτερα δολώματα. Μάλιστα το συγκεκριμένο παραγάδι από τα μέσα του φθινοπώρου μέχρι και τον Απρίλη μπορεί να καλαριστεί και την ημέρα αφού την εποχή αυτή οι μεγάλοι σαργοί αρπάζουν εύκολα τα δολώματά μας την ημέρα.
Όποιο είδος παραγαδιού και αν επιλέξετε να μην ξεχνάτε ποτέ να έχετε μαζί σας κουλούρα για ξεσκαλώματα, απόχη για το βγάλσιμο ενός ψαριού στο σκάφος και προαιρετικά μια γράπα για το πιάσιμο του παραγαδιού αν σας κοπεί και από τις δυο άκρες.
Καθετή
Ο πιο ξεκούραστος και διασκεδαστικός τρόπος ψαρέματος του σαργού χωρίς ταλαιπωρία, σκαλώματα και κουλουριάσματα. Ταιριάζει πιο πολύ στην πλειοψηφία των ερασιτεχνών ψαράδων που αποφεύγουν τα πολύωρα και κοπιαστικά ψαρέματα. Γιατί όπως και να το κάνουμε το παραγάδι μπορεί να πιάνει σαργούς όμως έχει μεγάλη ταλαιπωρία τόσο στο να βρεις το δόλωμα όσο στο δόλωμα των αγκιστριών του, στο σήκωμα και αργότερα στο νετάρισμα. Εδώ πηγαίνουμε στον τόπο ψαρέματος, ψαρεύουμε όση ώρα θέλουμε και μόλις βαρεθούμε ή κουραστούμε γυρίζουμε πίσω χωρίς καμιά υποχρέωση ακόμη.
Εξοπλισμός: Ο εξοπλισμός μας από απλός έως πολύ απλός. Μια πετονιά εικοσιπεντάρα όπου στην άκρη της έχουμε δεμένο ένα αγκίστρι μπορεί από μόνο του να αποτελέσει εργαλείο για ψάρεμα σαργών. Αν το βάθος είναι μικρό τότε είναι υπερικανοποιητικό. Αν βαθαίνει λίγο τότε η προσθήκη ενός μικρού μολυβιού το καθιστά και πάλι ένα δυνατό κι αξιόμαχο εργαλείο.
Τώρα αν θέλουμε κάτι πιο εξειδικευμένο πάμε σε καλάμι και μηχανισμό. Εδώ το καλάμι μας είναι αρκετά ελαφρύ αφού θα το έχουμε αρκετή ώρα στο χέρι και με μικρό action αφού το βάρος που θα χρησιμοποιήσουμε στην αρματωσιά μας ελάχιστο. Ο μηχανισμός κι αυτός ελαφρύς, μεσαίου γενικά μεγέθους όπου θα έχουμε γεμίσει την μπομπίνα του με πετονιά διαμέτρου γύρω στο 0,28 χιλιοστά. Στο τελείωμα της πετονιάς του μηχανισμού έχουμε δεμένη μια παραμανίτσα όπου θα συνδέσουμε πάνω της την αρματωσιά μας.
Αρματωσιά: Η αρματωσιά συνήθως είναι διπλάρι με μακριά παράμαλλα. Το κάτω παράμαλλο είναι συνδεδεμένο κοντά στο βαρίδι για να βρίσκει το αγκίστρι στο βυθό ενώ το άλλο ψηλότερα για να πλέει πάνω από το βυθό. Ο τρόπος σύνδεσης μάνας και παράμαλλων μπορεί να είναι είτε με κόμπο είτε με τις διάφανες χάντρες σύνδεσης.
Δόλωμα: Για δόλωμα χρησιμοποιούμε κάποιο είδος σκουληκιού με το φαραώ να υπερέχει στους μεγάλους σαργούς. Εναλλακτικές προτάσεις είναι η πεταλίδα, το σαλιγκαράκι, το σαμάρι, το ζωντανό καραβιδάκι, η γυαλιστερή, η σωλήνα, το καλαμάρι, το μύδι και η γαρίδα.
Ψάρεμα: Πηγαίνουμε στον τόπο όπου ξέρουμε ότι κάνει σαργούς ή σε μέρη κατάλληλα για ψάρεμα σαργών που είναι οι βραχώδεις βυθοί, οι πλακούρες, τα κατρακοίλια, οι ξέρες. Επιλέγουμε ένα κομμάτι κοντά στην αποχή όπου θα ψαρέψουμε και φουντάρουμε το σκάφος μας με τέτοιο τρόπο ώστε να σταθεροποιηθούμε πάνω σε αυτό. Αν ο καιρός δεν είναι σταθερός μπορεί να χρησιμοποιήσουμε και δεύτερη άγκυρα.
Το φουντάρισμα γίνεται συνήθως λίγο προτού να σκοτεινιάσει ή λίγο προτού κρυφτεί το φεγγάρι και για να βλέπουμε αλλά και για να μην τρομάξουμε πολύ τα ψάρια. Προσπαθούμε ο θόρυβος να είναι όσο γίνεται λιγότερος και αφού σταθεροποιηθούμε ο θόρυβος μειώνεται εντελώς ενώ γινόμαστε και πολύ προσεχτικοί στον φωτισμό μας γενικότερα. Προσπαθούμε να αποφύγουμε τη δέσμη των φακών μας να πέσει μέσα στη θάλασσα.
Αν τα νερά είναι ρηχά και δεν υπάρχουν ρέματα μπορούμε να μαλαγρώσουμε την περιοχή. Ένας είδος μαλάγρας που ξετρελαίνει τα ψάρια αυτά είναι το σπάσιμο αχινών ενώ υπάρχουν και οι μαλάγρες του εμπορίου για αυτούς που προτιμούν τα εύκολα.
Αν είμαστε μόνοι ρίχνουμε δυο καθετές αριστερά και δεξιά του σκάφους όπου βαστάμε τη μια στο χέρι και την άλλη που έχουμε βάλει σκληρότερο δόλωμα την επιβλέπουμε. Αν είμαστε δυο τότε οι καθετές μας μπορεί να γίνουν τέσσερεις δυο στην πλώρη και δυο στην πρύμη. Βέβαια προσέχουμε να μην μπλέξουμε την άγκυρα γιατί δεν υπάρχει ανασήκωμά της μέχρι το τέλος του ψαρέματός μας.
Στο πιάσιμο ενός ψαριού φροντίζουμε με το βγάλσιμό του στο σκάφος να το ακινητοποιούμε για να μην κοπανιέται πάνω σε αυτό και τρομάξει τα υπόλοιπα της περιοχής.
Ζοκάκι: Το ψιλό ζοκάκι είναι μια καλή πρόταση για το ψάρεμα του σαργού. Αντί για αγκίστρι σε μια λεπτή πετονιά τοποθετούμε ένα ζοκάκι με βάρος μολυβιού όσο το δυνατό μικρότερο, που να κάνει όμως για το βάθος που ψαρεύουμε. Εδώ θα προτιμήσουμε να δολώσουμε κάποιο ζωντανό δόλωμα όπως σκουλήκι, γαριδούλα, καραβιδάκι ώστε βαρίδι και δόλωμα να μοιάζει στα ψάρια μια μάχη ενός δολώματος και ενός μικρόψαρου (έτσι δείχνει το βαριδάκι της ζόκας) και να τα τραβήξει κοντά του.