Ειδησεις
Πρώτες Βοήθειες: Τραυματισμός από Αγκίστρι ή Σαλαγκιά
Ο τραυματισμός από άγκιστρο ψαρέματος μπορεί να απασχολήσει όσους ψαρεύουν, είτε για αναψυχή, είτε επαγγελματικά, όταν αυτό εισέρχεται από λάθος μέσω του δέρματος και αγκιστρώνεται κοντά στην επιφάνεια ή και σε βαθύτερα στρώματα του σώματος. Συχνότερα συμβαίνει στην παλάμη, στο πρόσωπο, στο υπόλοιπο κεφάλι και στο άνω άκρο (πλην παλάμης). Ευτυχώς, μικρό ποσοστό αυτών καταλήγουν στο γιατρό, αφού είναι συνηθισμένο να αφαιρείται το άγκιστρο επιτόπου, από τον ίδιο τον παθόντα ή με βοήθεια των παρευρισκόμενων. Η αφαίρεση του άγκιστρου σαν πράξη, ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία της «αφαίρεσης ξένου σώματος», μόνο που σαν ξένο σώμα έχει κάποιες κατασκευαστικές ιδιαιτερότητες, οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την προσπάθεια αφαίρεσης.
Τις ενέργειές μας για την αφαίρεση του άγκιστρου, καθορίζουν σε γενικές γραμμές οι εξής παράγοντες: το βάθος που έχει εισέλθει το άγκιστρο, η περιοχή του σώματος και οι συνθήκες (παρουσία άλλου ατόμου, καιρός, αντισηπτικό υγρό κ.ά.). Μεγάλα άγκιστρα, με βαθύτερη διείσδυση, όπου εμπλέκεται οστό, τένοντες, αγγεία ή νεύρα, θα πρέπει να λαμβάνουν ιατρική εξέταση πριν την προσπάθεια αφαίρεσης, ενώ μπορεί να απαιτηθεί και ακτινολογικός έλεγχος για εκτίμηση αυτών. Όταν το άγκιστρο διεισδύει στην περιοχή του οφθαλμικού κόγχου (πχ. βλέφαρα), δε θα πρέπει να επιχειρείται η αφαίρεση, το μάτι θα πρέπει να καλύπτεται (χωρίς να πιέζεται το άγκιστρο) με σκληρό κάλυμμα (πχ φλιτζάνι) και να μεταφέρεται ο άνθρωπος στο νοσοκομείο για οφθαλμολογική εκτίμηση, καθώς η αφαίρεση του αγκίστρου μπορεί να επιφέρει μεγαλύτερη διαταραχή στο μάτι και την όραση, απ’ ότι ο αρχικός τραυματισμός.
Το κύριο –ιδιαίτερο- χαρακτηριστικό του τυπικού αγκίστρου ψαρέματος (αγκίστρι, σαλαγκιά) σαν «ξένο σώμα», είναι η ακίδα (όπως φαίνεται στο σχήμα).
Η απλή οπισθόδρομη μετακίνησή του (για να βγει από το δέρμα όπως μπήκε), συναντά δυσκολία και μπορεί να επιφέρει μεγαλύτερο τραυματισμό, λόγω της παρουσίας της ακίδας.
Μέθοδοι αφαίρεσης αγκιστριού
Για την αφαίρεση από το δέρμα έχουν προταθεί οι εξής μέθοδοι:
Παλίνδρομη τεχνική: η απλούστερη μέθοδος, έχει αποτέλεσμα όταν το άγκιστρο είναι επιφανειακά, καθώς και σε απλά άγκιστρα, χωρίς ακίδα. Κρατάμε το άγκιστρο παράλληλα με την επιφάνεια του δέρματος, πιέζουμε το στέλεχος προς τα κάτω ώστε να απελευθερωθεί η ακίδα από τους ιστούς και τραβάμε το άγκιστρο προς τα έξω, στην ίδια κατεύθυνση με την οποία μπήκε.
Τεχνική χορδής: αρκετά αποτελεσματική και ελάχιστα τραυματική, όταν γίνει σωστά δεν προκαλεί πόνο. Απαιτεί δεύτερο άτομο. Δένουμε σπάγγο ή πετονιά στο μέσο του λαιμού του αγκίστρου και κρατάμε το άλλο άκρο του σπάγγου καλά (κάποιοι δένουν την άλλη άκρη του σπάγγου στον καρπό τους). Ακινητοποιούμε το σημείο του σώματος όπου βρίσκεται το άγκιστρο, σε σταθερή επιφάνεια. Έχοντας παράλληλα το στέλεχος με την επιφάνεια του δέρματος και ενώ το πιέζουμε προς τα κάτω, με μια απότομη κίνηση τραβάμε το σπάγγο και αφαιρείται το άγκιστρο.
ΠΡΟΣΟΧΗ : Οι παρευρισκόμενοι προστατεύονται, ώστε τη στιγμή που το άγκιστρο απομακρυνθεί απότομα και με δύναμη, να μην τραυματίσει κάποιον άλλον.
Τεχνική κάλυψης με βελόνα: Η ανάγκη ύπαρξης κατάλληλης βελόνας (ιατροφαρμακευτικό υλικό), τοπικής αναισθησίας και αποστείρωσης, την καθιστά τεχνική που γίνεται μόνο σε κατάλληλο περιβάλλον (πχ. Κέντρο υγείας, Ιατρείο). Η βελόνα εισέρχεται στο δέρμα παράλληλα με το στέλεχος, στη διαδρομή που έχει δημιουργήσει η αιχμή, με στόχο να συναντήσει και να καλύψει την ακίδα, έτσι ώστε όταν τραβηχτεί το άγκιστρο μαζί με τη βελόνα, να μη «σκαλώσει» η ακίδα στους γύρω ιστούς.
Τεχνική προώθησης και κοπής: Είναι μέθοδος που επιτυγχάνει πάντα, με κόστος όμως τον πρόσθετο τραυματισμό. Το άγκιστρο ωθείται στροφικά μέχρι η αιχμή και η ακίδα εξέλθουν του δέρματος, ώστε να τα βλέπουμε. Τότε, κόβουμε την κορυφή του με τανάλια (να αφαιρεθεί το τμήμα της αιχμής και της ακίδας) και τραβάμε το υπόλοιπο του αγκίστρου προς τα πίσω, χωρίς αντίσταση πια, μέχρι να βγει.
Σημαντικές επισημάνσεις
- Η περιγραφή των τεχνικών ΔΕΝ γίνεται για να τις επιχειρήσουμε μόνοι μας ή με παρέα, σε οποιαδήποτε περίπτωση καρφωθεί ένα αγκίστρι στο σώμα μας. Έχει καθαρά πληροφοριακό χαρακτήρα και σκοπό να μας οδηγήσει στις κατάλληλες κατά περίπτωση ενέργειες. Εξάλλου, κάποιες από τις τεχνικές προϋποθέτουν εξοπλισμό (έστω κι αν είναι απλός) και συνθήκες αναλγησίας και αντισηψίας, που απαιτούν να μεταβούμε σε Ιατρείο / Κέντρο Υγείας. Μόνο όταν έχει αγκιστρωθεί πολύ κοντά στην επιφάνεια του δέρματος, δικαιολογείται να προσπαθήσει κάποιος με εμπειρία χωρίς δεύτερη σκέψη (όχι όμως όταν είναι κοντά στο μάτι) να χρησιμοποιήσει κάποια από τις δύο πρώτες τεχνικές.
- Το πρώτο βήμα θα είναι να κόψουμε την πετονιά από το αγκίστρι.
- Αντισηπτικό διάλυμα: Βάζουμε στο σημείο του τραυματισμού πριν την προσπάθεια αφαίρεσης. Επίσης, απολυμαίνουμε την πληγή μετά την αφαίρεση του αγκίστρου και τέλος, σκεπάζουμε με αυτοκόλλητο επίθεμα ώστε να μη βρέχεται. Πιθανότατα, όλοι έχουν ένα μικρό «φαρμακείο» με τα απαραίτητα μαζί τους όταν ψαρεύουν. Αν όχι, το ξέπλυμα με θαλασσινό νερό (από ανοιχτή θάλασσα όμως) είναι μια καλή εναλλακτική, με την προϋπόθεση βέβαια ότι επιστρέφοντας στην ξηρά, θα συνδυαστεί με καλή περιποίηση του τραύματος.
- Υπάρχουν άγκιστρα με πρόσθετες ακίδες στο στέλεχος. Όταν έχουν εισέλθει και αυτές στο δέρμα, απαιτείται παραλλαγή της τελευταίας τεχνικής, κατά την οποία αφού προωθήσουμε την αιχμή, κόβουμε το μάτι του αγκίστρου και αφαιρούμε το άγκιστρο, προωθώντας το στο σημείο εξόδου μέχρι να βγει (δεν τραβάμε προς τα πίσω).
- Στα πολυάγκιστρα (σαλαγκιά), πριν από την προσπάθεια αφαίρεσης του αγκίστρου που έχει εισέλθει στο δέρμα, καλύπτουμε τα υπόλοιπα με φελλό ή τα κόβουμε με τανάλια, για να μην τραυματιστούμε κατά την προσπάθεια αφαίρεσης. Αν έχει εισέλθει πάνω από ένα άγκιστρο, εφαρμόζουμε την όποια τεχνική για όλα τα άγκιστρα συγχρόνως.
- Δεν ξεχνάμε πως θα πρέπει να αφαιρεθούν όλα τα ξένα σώματα τα οποία πιθανώς να εισήλθαν μαζί με το άγκιστρο στο δέρμα, όπως τμήμα του δολώματος, πετονιά.
- Δεν είναι πάντα οι προσπάθειες αφαίρεσης επιτυχημένες. Τελικά, μπορεί να χρειαστεί το νυστέρι του χειρουργού για να αφαιρεθεί το άγκιστρο.
- Συνήθως τα άγκιστρα καρφώνονται πολύ κοντά στην επιφάνεια του δέρματος και η επιτόπου αφαίρεση προτιμάται από τον τραυματισμένο και την παρέα του. Αλλά δεν είναι πάντα η ενδεικνυόμενη ενέργεια. Σε οποιαδήποτε δυσκολία, αμφιβολία, φόβο ή αποτυχημένη προσπάθεια, παροτρύνεται η μετάβαση σε πάροχο υγείας (ιατρό, κέντρο υγείας, νοσοκομείο – όποιο είναι διαθέσιμο).
Επισκεπτόμαστε οπωσδήποτε κέντρο υγείας (ή νοσοκομείο) όταν:
- Το άγκιστρο εισέλθει στην περιοχή του οφθαλμικού κόγχου. Μεταφέρουμε τον άνθρωπο πριν από οποιαδήποτε προσπάθεια αφαίρεσης. Δεν βάζουμε αντισηπτικό διάλυμα. Φροντίζουμε να καλύπτουμε το μάτι με σκληρό κάλυμμα κατά την μεταφορά χωρίς να πιέζουμε το άγκιστρο (πχ. με φλιτζάνι). Σε αυτές τις περιπτώσεις αφήνουμε την προσπάθεια να γίνει εξ αρχής από Οφθαλμίατρο.
- Το άγκιστρο έχει καρφωθεί σε βάθος κάτω από την επιφάνεια του δέρματος. Μπορεί να εμπλέκεται οστό, τένοντας, αγγεία ή νεύρα και θα χρειαστεί ειδική αντιμετώπιση. Σε ορισμένα σημεία, υπάρχουν οστά και τένοντες πολύ κοντά στην επιφάνεια του δέρματος, οπότε έχει σημασία -όπως προαναφέρθηκε- όχι μόνο το βάθος, αλλά και το σημείο του σώματος όπου έχει εισέλθει το άγκιστρο (πχ. καρπός – δάκτυλα).
- Έχουν καρφωθεί ταυτόχρονα άνω του ενός αγκίστρου, όπως μπορεί να συμβεί με τη σαλαγκιά.
- Έχει καρφωθεί το άγκιστρο στο σώμα και έχουν εισέλθει μαζί του δόλωμα ή/και μέρος της πετονιάς. Είναι εξ ορισμού ρυπαρό τραύμα και θα χρειαστεί αντισηψία και χειρουργικούς χειρισμούς, για την πλήρη αφαίρεση ξένων σωμάτων από το σώμα. Ακόμα κι αν αφαιρεθεί το άγκιστρο, θα πρέπει να γίνει εξέταση για να επιβεβαιωθεί πως δεν έχουν παραμείνει στην περιοχή του τραύματος ή σε βάθος, άλλα ξένα σώματα.
- Το άγκιστρο εισέλθει σε σημεία του σώματος που δεν μπορούν να ακινητοποιηθούν εύκολα για να χρησιμοποιηθεί κάποια τεχνική, όπως για παράδειγμα στο λοβό του αυτιού.
- Δούμε ανησυχητικά συμπτώματα, όπως πολύ αίμα, έξοδο αίματος αρκετή ώρα μετά την αφαίρεση του αγκίστρου, μούδιασμα πιο πέρα από την περιοχή του τραύματος, έντονο πόνο, παραμονή ή αύξηση ερυθρότητας (κοκκινίλας) στην περιοχή του τραύματος, ώρες μετά την αφαίρεση του αγκίστρου. Επίσης, εμφάνιση πύου (συνήθως τα πρώτα 24ωρα μετά). Ενώ δεν είναι κανόνας η προληπτική λήψη αντιβιοτικών λόγω του τραύματος, μπορεί να απαιτηθεί σε τραυματισμό με μεγάλα άγκιστρα, βίαια αφαίρεση ή είσοδο δολώματος και πετονιάς μαζί με το άγκιστρο, όπως και σε περίπτωση ελαττωμένης άμυνας του οργανισμού (πχ. Σακχαρώδης Διαβήτης). Επίσης, σε εμφάνιση λοίμωξης μετά τις πρώτες ώρες, θα πρέπει ο τραυματισμένος να εξετασθεί, ώστε να λάβει την κατάλληλη αγωγή.
- Σε οποιαδήποτε περίπτωση αμφιβολίας ή ανησυχίας, θα πρέπει κάποιος να επισκεφτεί κέντρο υγείας ή νοσοκομείο για να βγάλει το άγκιστρο με ασφάλεια. Καλύτερα να ακούμε όταν βλέπουμε λευκές ποδιές «ήταν εύκολο και επιφανειακό, μην ανησυχείς», ή ακόμα και «δεν χρειαζόταν να έρθεις», παρά το «γιατί δεν ήρθες νωρίτερα;» ή «γιατί το έκανες μόνος σου;».